جامعه مدنی و تغییرات آب و هوایی

تغییرات آب و هوایی در حال حاضر چهره سیاره ما را تغییر داده است. تحقیقات نشان می‌دهد که ما بایستی تمام تلاش خود را در دهه آینده به کار بگیریم تا گرمایش زمین  را به ۱٫۵ درجه سانتی­گراد محدود کنیم تا قادر باشیم خطرات فاجعه بار ناشی از افزایش خشکسالی، سیل و رویدادهای شدید آب و هوایی را کاهش دهیم. این خطرات به دفعات در مقالات و گزارش‌های مختلف جهانی و داخلی اشاره شده که چه پیامدهای نامطلوبی به همراه دارد از جمله می‌توان به کمبود غذا، افزایش قیمت غذا، فقر، مهاجرت ناخواسته، جنگ آب، شورش نان، ناهنجاریهای اجتماعی  همانند اعتیاد، خودکشی، کودک همسری و خشونت نسبت به بانوان اشاره نمود.

دیگر کسی باور ندارد تغییر اقلیم  بازی دشمن است و وجود خارجی ندارد … همه ما به نوعی از پیامدهای آن متاثر شدیم کشاورز در کشت محصول و شهری در کمبود آب و  هوای آلوده و …

در این میان بانوان  در خصوص  تغییرات آب و هوایی هم آسیب پذیرند هم آسیب زایی دارند و هم آسیب زدایی: هر سه نقش را بانوان در خصوص تغییر اقلیم می‌ توانند داشته باشند ،آنچه مهم است کدام نقش را برای  بانوان در جامعه پررنگ کنیم؟ آمارها اشاره به سه نقش بانوان در خصوص پدیده تغییر اقلیم دارند :

• ۸۰ درصد افرادی که به دلیل تغییرات آب و هوایی آواره شده اند، بانوان هستند.
• دو میلیون زن و کودک – چهار نفر در دقیقه – به دلیل بیماری ناشی از هوای داخل خانه جان خود را از دست می‌دهند. آلودگی، در درجه اول از دود تولید شده در هنگام پخت و پز با سوخت جامد است.
• بیش از ۷۰ درصد افرادی که در سونامی آسیا در سال ۲۰۰۴ جان باختند، زن بودند.
• بانوان دسترسی آسان و کافی به بودجه برای پوشش خسارات ناشی از  تغییرات آب و هوایی یا سازگاری ندارند.
• با دسترسی محدود یا عدم دسترسی به زمین و سایر منابع، از جمله منابع مالی، فناوری و اطلاعات، بانوان و دختران پس از بلایای طبیعی بیشتر آسیب می بینند و هزینه های بیشتری را در مشاغل خانگی و مراقبتی متحمل می شوند.
• در طول دوره ۱۹۸۱-۲۰۰۲، نمونه ای از ۱۴۱ کشور بررسی شده و محققان دریافتند که در جوامع نابرابر جنسیتی، بانوان بیشتر از مردان در اثر حوادث  تغییر اقلیم جان خود را از دست می‌دهند.
• برای بانوان و دختران شاهد افزایش زمان جمع‌آوری آب و جمع‌آوری هیزم و علوفه در مواجهه با خشکسالی( جنگل‌زدایی) بوده‌اند و بخش قابل‌توجهی از وقت آن‌ها را اشغال می‌کنند که می‌توانست برای تحصیل یا اوقات فراغت آنها استفاده شود.
• شواهدی وجود دارد که بانوان نقشی اساسی در مقابله با بلایا دارند و با بسیج موثر جوامع در مراحل مختلف چرخه مدیریت ریسک؛ مشارکت بیشتر آنها به مدیریت و کاهش خطر بلایا کمک می‌کند.
• بانوان و دختران نقش مهمی در بخش‌های کلیدی مرتبط با آب و هوا ایفا می‌کنند  ودر خصوص  استراتژی‌های سازگاری و ایجاد تاب‌آوری و تکنیک‌های کاهش، مانند افزایش تقاضا برای انرژی‌های تجدیدپذیر در سطح خانواده و جامعه برای روشنایی، پخت و پز و استفاده تولیدی را توسعه داده‌اند.
• بانوان در مواقع بحران رهبران بهتری هستند. در بنگلادش، بانوان پایه های مسکن مقاوم در برابر باد و سیل را برای جوامع خود ایجاد کردند. گروهی از بانوان  در روستاهای سودان اولین اتحادیه کشاورزان بانوان  را تشکیل دادند تا امنیت غذایی در جوامع خود را که با خشکسالی و قحطی مواجه هستند، بهبود بخشند .همانطور که طوفان ها شدیدتر و شایع­تر می شوند، بانوان بومی نیکاراگوئه انگیزه ایجاد بانک‌های بذر برای حفاظت از تنوع زیستی، ایجاد معیشت پایداری را داشتند. بانوان  محلی در اطراف جزایر اقیانوس آرام شبکه‌های رسانه‌ای و گروه‌های نظارتی ایجاد کرده‌اند تا تأثیرات تغییرات آب و هوا در فیجی را به جهان پخش کنند. هنگامی که بانوان  قدرت مشارکت فعال در برنامه ریزی بلایا و واکنش اضطراری را پیدا می کنند، دانش و مهارت منحصر به فردی را به نمایش می گذارند که به جوامع اجازه می دهد سریعتر و موثرتر بهبود یابند.
• تحقیقات همچنین نشان داده است که بانوان اقدامات ابتکاری و پیشگیرانه را با سرعت بیشتری نسبت به مردان اتخاذ می کنند. در بررسی ۱۷ مطالعه از سراسر جهان، حضور بانوان  در مدیریت حفاظت و منابع طبیعی منجر به قوانین استخراج سخت‌گیرانه‌تر و پایدارتر، انطباق بیشتر، شفافیت و مسئولیت‌پذیری بیشتر و حل تعارض بهتر شد . این تحقیق همچنین نشان داده است که بانوان   به خرد جمعی متکی هستند.
• نتایج تحقیقات مشخص نموده است که بانوان در پست های رهبری بیشتر از مردان، سیاست تغییرات آب و هوا را ایجاد و بهبود می بخشند. مطالعه بر روی ۱۳۰ کشور نشان داد که کشورهایی که دارای نمایندگی بالایی از بانوان  در اداره خود هستند، تمایل بیشتری به تصویب معاهدات بین المللی محیط زیست دارند.

چه باید کرد ؟

برای مدیریت تغییر اقلیم سیستم  هشدار، پیشگیری، درمان و آینده نگری در دنیای کنونی  با مخاطرات و تهدیدهای فراوان روبرو است، نیاز مبرم است و  نیاز به مشارکت همه در این مدیریت است. زمانی نقش و سهم دولت مهم بود، زمانی بخش خصوصی زمانی بخش سوم اقتصاد یعنی همان جامعه مدنی (تشکل ها و تعاونی ها و نهادهای مردمی و خیرین و …)  اما هر کدام از اینها به تنهایی نه در اولویت است و نمی‌تواند مساله­ای را مدیریت هوشمند بنماید؛ هر نوع مساله‌ای که باشد : بهداشتی و پزشکی مثل کووید-۱۹  و یا تغییر اقلیم . تغییر اقلیم  پدیده­ای  چند وجهی و چند رشته­ای  و با انسانها سروکار دارد و از این رو تغییر اندیشه و الگوی رفتاری را در همه سطوح طلب می­کند: سازمانی، گروهی و فردی؛ نیازمند حکمرانی خوب( دولت، حاکمیت، بخش خصوصی، جامعه مدنی و همه مردم) است که هر کدام از بازیگران حکمرانی خوب سهم، مسوولیت و تعهد داشته باشند.

برنامه پیشرفت و توسعه  سازمان ملل متحد و نهاد بانوان  سازمان ملل برای پیشبرد برابری جنسیتی و رهبری بانوان  در زمینه تغییرات آب و هوایی با یکدیگر همکاری می کنند و تلاش در گنجاندن جنسیت در برنامه های آب و هوایی کشورها دارند و از آن  حمایت کنند. به نظر می آید در این راستا، جامعه مدنی به خصوص سازمانهای مردم نهاد محیط زیستی و اجتماعی ایران ، بایستی ابتکار عمل جنسیتی در برنامه های مرتبط با تغییرات اقلیمی و آب و خاک و هوا را دنبال نمایند و از آن حمایت کنند  و با تحقیق، آموزش و ترویج «برابری جنسیتی و توانمندسازی بانوان » را  در اجرای کنوانسیون و موافقتنامه پاریس برای تغییر اقلیم را در سطح  حاکمیت دنبال نمایند. بسیج منابع مادی و انسانی و بکارگیری آن در ابتکار عمل برابری جنسیتی و توانمندسازی بانوان  به منظور  مدیریت تغییرات آب و هوایی برخاسته از بطن جامعه و مشارکت مردم ضروری است(شبکه ای شدن نهادهای مدنی مرتبط). به عنوان مثال کمک سازمانهای غیردولتی به منظور تغییر سبک زندگی  مردم برای کاهش تغییرات آب و هوایی، طراحی اپلیکیشنی که ابزارهایی را برای کاهش آلودگی کربن در صرفه جویی در انرژی خانه و گزینه های انرژی پاک ترویج نماید و …

کلام آخر را با یک رقم اقتصادی از حضور فعال بانوان به پایان می رسانم و به قول استاد عزیز دکتر رنانی که به تازگی مطلبی ستودنی نوشته اند؛  بایستی به بانوان کنشگر اجتماعی فضا بدهیم و حمایت کنیم تا در مسیر توسعه قرار گیریم :

“تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که اگر بانوان  بخواهند «همانطور مردان» در اقتصاد شرکت کنند، آنها می توانند تا ۲۸ تریلیون دلار یا ۲۶ درصد به تولید ناخالص داخلی جهانی سالانه اضافه کنند.”

منتشر شده :اقتصاددان – بیست و هشتم  اسفند  ماه ۱۴۰۰  🇮🇷

http://www.eqtesaddan.ir/?p=81747