ویژگیهای جمعیت روستایی ایران( تعداد خانوار ، بعد خانوار و نسبت جنسی)

?بخش پنجم : ویژگیهای جمعیت روستایی ایران( تعداد خانوار ، بعد خانوار و نسبت جنسی)

⚜بر اساس سرشماری نفوس و مسکن مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵ کل جمعیت روستایی کشور ۲۰ میلیون و ۷۳۰ هزار و ۶۲۵ نفر بوده که در حدود ۲۵٫۹ درصد جمعیت کل کشور را شامل می شوند. این تعداد جمعیت روستایی در ۶ میلیون و ۷۰ هزار و ۵۴۷ خانوار شکل گرفته اند که سهم مناطق روستایی از کل خانوارهای کشور در حدود ۲۵ درصد است .

? با مقایسه تعداد خانوارهای روستایی سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۹۰ مشاهده می شود که در حدود ۳۱۳ هزار خانوار اضافه شده و در حدود ۵٫۴ درصد افزایش داشته است. به عبارت دیگر طی دوره ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ به میزان ۷۱۶ هزار نفر از جمعیت مناطق روستایی کاسته شده اما در مقابل به تعداد خانوارها اضافه شده است.

⚜ افزایش تعداد خانوار نتیجه ازدواج و یا تشکیل خانوارهای تک نفری است. بررسی دلایل افزایش تعداد خانوارهای روستایی نیازمند تحقیق و مطالعه دقیق در تغییرات آماری متغیرهای مربوطه است که تا کنون اطلاعات آماری مورد نیاز در سایت مرکز آمار ایران نیامده است.

?بعد خانوار بعنوان یک شاخص مهم در مبحث خانوار از اهمیت زیادی برخوردار است و از تقسیم تعداد جمعیت بر تعداد خانوار در یک زمان معین به دست می آید. تغییرات بعد یا متوسط افراد در خانوار متأثر از عوامل متعدی از جمله ازدواج و سطح ناباروری است که با بالا رفتن آن، تعداد فرزندان در خانوار افزایش می یابد.

⚜آمار نشان می دهد که بعد خانوار روستایی در سال ۱۳۹۵ در حدود ۳٫۴ نفر بوده که نسبت به سال ۱۳۹۰ که ۳٫۷ نفر است ،کاهش داشته است . بررسی روند شاخص بعد خانوار روستایی کشور طی شش دهه گذشته و بر مبنای نتایج سرشماری های عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۵-۱۳۳۵ حاکی از رشد شاخص بعد خانوار تا سرشماری سال ۱۳۶۵ است و پس از آن کاهش متوالی و مداوم بعد خانوار و در عین حال افزایش تعداد خانوار است.

? دلایل متعددی برای کاهش بعد خانوار و متعاقب آن کاهش جمعیت، توسط صاحب‌نظران مطرح می‌شود که از دلایل کاهش بعد خانوار را افزایش خانوارهای تک‌زیست و مهاجرت می‌داند . همواره مهاجرت از روستاها به شهرها وجود دارد و قابل انتظار است که بعد خانوار کاهش یابد زیرا فردی که از روستا مهاجر می‌آید، اگر در روستا خانواده پدری ۵ نفر باشند، آن‌ها تبدیل به چهار نفر می‌شوند .

?از طرف دیگر آمار نشان می دهد در سال ۱۳۹۵ از تعداد خانوارهای روستایی در حدود ۹٫۱ درصد در خانوارها تک نفره ، ۲۰٫۶ درصد در خانوارهای دو نفره ، ۱۵ درصد در خانوارهای سه نفره ، ۲۵٫۶ درصد در خانوارهای چهار نفره و ۱۹٫۷ درصد در خانوارهای ۵ نفره و بیشتر می باشند . به عبارت دیگر در حدود ۹۱ درصد جمعیت روستایی در خانوارهای ۲ نفره و بیشتر توزیع شده اند. در این میان در حدود ۲۹٫۷ درصد در خانوارها یک و دو نفره و ۷۰٫۳ درصد در خانوارهای بیش از دو نفره هستند .

⚜ نکته قابل توجه سهم خانوارهای ۴ نفره و بیشتر است که در حدود ۴۵ درصد خانوارها را شامل می شود. افزایش بعد خانوار باعث می شود که درآمد خانوار برای تعداد بیشتری از افراد تخصیص داده شود که در صورت پایین بودن درآمد ، گذران زندگی با مشکل مواجه شده و از طرف دیگر امکان پس انداز و در نهایت سرمایه گذاری را برای خانوار کاهش می دهد .

?نسبت جنسی، شاخصی است که تعداد مردانی که در برابر هر ۱۰۰ زن در ساختار جمعیتی قرار می‌گیرند را نشان می‌دهد. این نسبت در مناطق روستایی کشور ما در سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ به ازای هر ۱۰۰ مرد در حدود ۱۰۵ زن وجود داشته که در مقایسه با سال ۱۳۹۰ که ۱۰۳ نفر بوده، افزایش یافته است . مهاجرت در کشور به گونه‌ای بوده که جمعیت مناطق روستایی را به سمت مناطق شهری سوق داده است و از آنجایی که اغلب مهاجران از مناطق روستایی به مناطق شهری مردان بوده‌اند، بنابراین فضای مناطق روستایی بیشتر زنانه می شود . البته ممکن است افزایش این نسبت به دلیل زاد و ولد بیشتر دختر نسبت به پسر باشد .

??بعد خانوار روستایی کشور در طول سالهای ۱۳۵۵تا ۱۳۹۵??

توزیع خانوارهای روستایی کشور بر حسب تعداد افراد خانوار در سال ۱۳۹۵