فداکردن کیفیت برای افزایش کمیت
کشاورزی ارگانیک یکی از شیوه‌های تولید محصولات کشاورزی است که توسعه پایدار را به همراه داشته و بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تأثیرگذار است. کشت ارگانیک مزایای اقتصادی، محیط‌زیستی و سلامتی انسان را به دنبال دارد و در امنیت غذایی نقش مهمی ایفا می‌کند. کشت ارگانیک یک اقدام و فعالیت داوطلبانه است که دولت‌های کشورهای مختلف جهان، حمایت‌های مختلفی هم از تولید‌کننده و هم مصرف‌کننده برای توسعه آن انجام می‌دهند. برای این فعالیت داوطلبانه برنامه‌ریزی و افق دید آینده در نظر گرفته می‌شود. به عبارتی یک‌روزه و با تصویب یک ماده قانونی در برنامه توسعه نمی‌توان به این مهم دست یافت. توسعه کشت ارگانیک به زمان، سرمایه، زیرساخت‌های متناسب با آن از نظر آموزش، تأمین مالی، بازار و فروش، کاهش هزینه‌های تولید، تأمین نهاده‌های موردنیاز، آماده‌سازی زمین و استانداردها نیاز دارد. از همه این موارد مهم‌تر، عزم و اراده ملی سیاست‌گذاران برای توسعه کشت آن است. تا زمانی که سیاست‌گذاران به این واقف نشوند که کشاورزی ارگانیک شاخص‌های توسعه پایدار همانند حفظ منابع پایه و جنگل و مرتع برای نسل فعلی و نسل‌های بعدی، ایجاد درآمد و رفاه، دسترسی به غذای سالم و سلامت نسل فعلی و نسل آینده را به دنبال دارد، هرگز نمی‌توان امیدی به توسعه کشت ارگانیک داشت زیرا این اقدام داوطلبانه نیازمند حمایت‌های منطقی مختلف مالی، فناوری، بازار و بازاریابی و استاندارد و برندسازی است. به‌عنوان نمونه در کشور هندوستان، مرکز ملی کشاورزی ارگانیک وجود دارد که تحت عنوان برنامه ملی کشت و توسعه ارگانیک کشاورزی، هدایت و برنامه‌ریزی توسعه کشت ارگانیک را به سرانجام می‌رساند. حاصل تلاش‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد در سال‌های ٢٠٠٣ تا ٢٠٠۴ در حدود ۴٢ هزار هکتار گواهی کشت ارگانیک گرفته‌اند که نسبت به پنج سال قبل در حدود ٢٩ برابر رشد داشته است. ارقام نشان می‌دهد در مارس سال ٢٠١٠ هندوستان به رقم ۴,۴٨ میلیون هکتار کشت ارگانیک دست یافته است.
… و این اراضی صدور گواهینامه ارگانیک را داشته‌اند. با این حساب حدود ١,٠٨ میلیون هکتار برای کشت ارگانیک باقی مانده است. از کل تولید‌کنندگان ارگانیک در جهان حدود نیمی از آنها در هند هستند. در دوره ٢٠٠٨ تا ٢٠٠٩ در حدود هزارو ٨١١ تن و حدود ۵۴ هزار تن محصول ارگانیک به سراسر جهان صادر شده که ارزش صادرات برابر با ١۶ میلیون دلار بوده و حدود ٢۵٣ صادرکننده برای صادرات محصولات ارگانیک سازماندهی شده‌اند. مهم‌ترین محصولاتی که تحت مدیریت کشت ارگانیک هستند، برنج، گندم، حبوبات، دانه روغنی سویا، کتان، ادویه‌جات، میوه و سبزیجات، چای و قهوه و گیاهان دارویی و … است. همان‌طور که می‌بینید برنامه منسجم و هماهنگ (از تولید تا مصرف) برای دستیابی به توسعه کشت ارگانیک لازم است. در ایران متأسفانه به دلیل فقدان اطلاعات مدون در این زمینه، آمار مستندی وجود ندارد. براساس داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط مؤسسه تحقیقات کشاورزی ارگانیک (FiBL) و فدراسیون بین‌المللی جنبش کشاورزی ارگانیک (IFOAM) و براساس آخرین اطلاعات آماری به روز شده در سال ٢٠١٣، زمین‌های زیرکشت ارگانیک ایران حدود ١٢. ٢هزار هکتار گزارش شده است که حدود ٠.٠٣ درصد کل زمین‌های کشاورزی ایران را شامل می‌شود. این در حالی است که در برنامه پنجم توسعه پیش‌بینی شده ٢۵ درصد یعنی معادل چهار‌میلیون هکتار از اراضی زراعی و باغی تحت پوشش تولید محصولات ارگانیک قرار گیرند. به نظر می‌رسد مهم‌ترین دلیل بی‌توجهی به کشاورزی ارگانیک در ایران، افزایش جمعیت و تصمیم سیاست‌گذاران به تولید هرچه‌بیشتر برای دستیابی به امنیت غذایی و فداکردن کیفیت برای رسیدن به کمیت است. از سوی دیگر عدم استقبال کشاورزان از تولید محصولات ارگانیک به دلیل نگرانی از کاهش احتمالی عملکرد محصول در واحد سطح و در نتیجه کاهش درآمد است؛ چون به تجربه در سالیان گذشته انتظارات کشاورزان به این‌گونه شکل گرفته که دولت و سیاست‌گذاران حمایتی منطقی و عملی از کشاورز نکرده‌اند و تنها به دنبال افزایش تولید به هر قیمتی هستند. در کنار آن عدم نظارت و استانداردسازی، برندسازی، ضعف آموزش و ترویج و تحقیق نیز مطرح است. به نظر می‌رسد ایران در دستیابی به این هدف، مؤلفه و متغیری کمتر از هندوستان به جز عزم ملی راسخ ندارد.
نوشتن نظر