زودودن فقر مطلق از چهره جامعه : آیا در ۱۴۰۰ تحقق خواهد یافت؟

ریاست محترم جمهوری ، جناب دکتر روحانی یکی از اهداف مهم دولت دوازدهم تا سال ۱۴۰۰ زودودن فقر مطلق از چهره جامعه است به نحوی که هیچ خانواده‌ای در ایران نباشد که در فقر مطلق به سر برده و توان کارکردن نداشته باشد. در این خصوص برای دستیابی به این هدف توجه به اظهار نظراتی که توسط دولتمردان صورت گرفته عزم جدی برای شناسایی دقیق افراد فقیر و ارائه امکانات لازم برای کار و فعالیت بوده و به جای تزریق پول زمینه کار و فعالیت برای آنان فراهم شود . در این میان هرچند که تحقق این امر صرفا با عزم دولت ممکن نبوده و همه مسئولین نظام و جامعه مدنی و مردم در این عزم ملی سهیم می باشند. رویکرد در نظر گرفته شده ، رویکرد مردم محور مبارزه جدی و ریشه‌ای با محرومیت و فقر مطلق است به شرط آنکه وحدت و انسجام ملی و نشاط مردمی حفظ شود. به عبارت دیگر اگر قرار باشد فقرزدایی شود لازمست در جای دیگری ثروت‌آفرینی شود تا با آن ثروت به محرومان و فقیران کمک شود . در این میان چندین سوال ذهن مخاطب را به خود مشغول می داردکه خط فقر مطلق چه تعریف شده است ؟ چه رقمی از درآمد به عنوان خط فقر مطلق است؟ چگونه محاسبه می شود ؟ آیا تفاوتها ی استانی و منطقه ای هم دیده شده است ؟ آیا یک خط فقر مطلق داریم یا بر حسب هر منطقه قرار است تعریف شود ؟ آیا این هدف قابل تحقق است ؟ چه الزاماتی برای تحقق آن ضروری است ؟ چه نهاد و سازمان هایی در این هدف سهیم هستند و چقدر و چه مسوولیتهایی دارند ؟ نقش جامعه مدنی در این میان چیست ،چه باید بکنند با کدام سیستم طراحی شده برای برقراری ارتباط سازنده با دولت و نظام ؟ چه نظام مدیریتی ، کنترلی و نظارتی است ؟ نقش حاکمیت و دولت چیست ؟جایگاه و نقش خود ذینفع کجاست ؟ چه فعالیتهایی و مشاغلی برای ریشه کن کردن فقر مطلق بهینه و مناسب است ؟ چقدر نیاز به سرمایه برای تامین آنهاست ؟ منابع تامین مالی چیست ؟ چطور قرار است افراد فقیر توانمند شده تا شغلی را احراز کنند ؟ آیا بازار فروش محصولات دیده شده است ؟ این سوالات و هزاران سوال دیگر باقی می ماند که دستیابی به این هدف را تحت تاثیر قرار می دهد . اگر نگاهی به آمار هزینه و درآمد منتشر شده خانوار شهری و روستایی توسط مرکز آمار بیاندازیم مشاهده می شود که هزینه و درآمد خانوار در طول زمان روند افزایشی داشته است اما آنچه از این ارقام می توان دریافت که تا سال ۱۳۹۲ همواره هزینه های خانوار بیشتر از درآمدهای آن بوده است به طوری که نسبت هزینه به درآمد خانوار شهری به طور میانگین طی دوره ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ در حدود ۱/۱ برابر بوده و برای مناطق روستایی ۱٫۰۴برابر بعد از سال ۱۳۹۲ درآمدها از هزینه ها هم در مناطق شهری و هم روستایی پیشی گرفته است . یعنی روند تاریخی نشان می دهد به سختی در سالهای اخیر درآمدهای خانوارهای شهری و روستایی در حدود ۶ درصد بیشتر از هزینه های آن شده است. از سوی دیگر اطلاعات نشان می دهد که در طول دوره مورد بررسی همواره درآمد خانوار شهری بیشتر از روستایی بوده به طور میانگین در حدود ۱٫۶ برابر روستایی بوده و از آن طرف هزینه های آن هم ۱٫۶برابر روستایی است .

بنابراین تفاوت میان مناطق برای خط فقر وجود دارد و اینکه چطور این خطر فقر مطلق را تعریف نمود که عدالت اجتماعی را به همراه داشته باشد نکته قابل تامل دیگری است. رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) اعلام نموده است که وضعیت فقر در کشور بسیار نامناسب است به گونه ای که ۱۲ میلیون نفر ، زیر خط فقر مطلق قرار دارند و ۲۵ تا ۳۰ میلیون تن، زیر خط نسبی فقر بسر می برند.(۱۵ تیرماه ۱۳۹۶) . به نظر می رسد با این تجربه تاریخی و این ارقام ، ریشه کن کردن فقر مطلق نیازمند رویکردها و استراتژیها نوین و نوآور و خلاقانه با حکمرانی خوب یعنی همکاری دولت، نظام ،جامعه مدنی و مردم است .