اقتصاد سبز و معاهدات بین‌المللی
تفکر شکل‌گیری اقتصاد سبز بر اساس واقعیت‌های موجود جهانی بود. یکی از این واقعیت‌ها، امکان کاهش منابع سوختی طبیعی سنگواره مانند نفت و گاز در آینده نزدیک دنیا را بر آن داشت که به فکر جایگزین مناسبی برای این سوخت باشد و بهترین جایگزین در استفاده از منابع طبیعی البته با حفظ محیط‌زیست بود که به انرژی سبز معروف شد. واقعیت دیگر اینکه اواخر دهه ١٩٨٠ نگرانی‌های بین‌المللی از افزایش گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسیدکربن، متان و اکسیدهای نیترات «سی‌اف‌سی» که به شدت در حال گسترش بود، شکل گرفت زیرا این گازها بر تعادل کلی انرژی زمین تاثیر‌گذار بوده و به گرم‌شدن کره‌زمین و تغییرات آب‌وهوا دامن می‌زنند. در سال ١٩٨٨ و به منظور ارزیابی و بررسی خطرات تغییرات آب‌وهوا، هیاتی بین‌المللی مرکب از دانشمندان به نام هیات بین‌المللی بررسی تغییرات آب‌وهوا با همکاری یونپ و سازمان جهانی هواشناسی تشکیل شد. کشورهای شرکت‌کننده در دومین کنفرانس جهانی آب‌وهوا که در نوامبر ١٩٩٠ در شهر ژنو برگزار شد، با استناد به گزارش‌های انتشاریافته هیات فوق در آن سال، به این نتیجه رسیدند که ایجاد کنوانسیونی بین‌المللی برای مقابله با معضل تغییرات آب‌وهوا بسیار حیاتی است. سه ماه پس از آن مذاکرات شروع شد و کشورهای مذاکره‌کننده مصمم شدند کنوانسیون مقدماتی تغییرات آب‌وهوا را تشکیل دهند و آن را در کنفرانس ریو به تصویب برسانند. کنفرانس ریو از جمله بزرگ‌ترین نشست‌های عالی بین‌المللی است که تاکنون برگزار شده است. حدود ١۵٠ کشور و در یک مرحله از این کنفرانس حدود ١٣۵ رییس کشور حضور داشتند. بیانیه ریو، دستورالعمل ٢١ و بیانیه اصول جنگلداری به تصویب رسید و کنوانسیون‌های تغییرات آب‌وهوا و تنوع گونه‌های گیاهی – جانوری به ترتیب توسط ١۵۴ و ١۵٠ کشور به امضا رسید. کنوانسیون بیابانزایی برای تصویب در کنفرانس ریو به موقع به دبیرخانه کنفرانس نرسید و بعدها در ژوئن ١٩٩۴ به امضا رسید. با این وجود این کنوانسیون نیز از جمله دستاوردهای اجلاس عالی زمین تلقی می‌شود.
این بیانیه مشتمل بر ٢٧ اصل کلی برای تعیین وظایف دولت‌ها در قبال توسعه و محیط‌زیست است. این اصول به مسایلی چون وظایف کشورها و همکاری‌های بین‌المللی برای محافظت از محیط‌زیست، نقش و حقوق شهروندان، زنان و ساکنان بومی در این رابطه می‌پردازد. در ادامه پیمان ریو، پیمان کیوتو است. پیمان کیوتو، پیمانی بین‌المللی به‌منظور کاهش صدور گازهای گلخانه‌ای، که عامل اصلی گرم‌شدن زمین در دهه‌های اخیر محسوب می‌شوند، است. این پیمان که پیمان‌نامه ریو را تکمیل و ترمیم می‌کند در چارچوب سازمان‌ملل متحد شکل گرفت. در سال ۱۹۹۷ طی پیمانی معروف به کیوتو کشورهای صنعتی متعهد شدند ظرف ١٠سال آینده میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را پنج‌درصد کاهش دهند و به کشورهای در حال توسعه کمک‌های مالی برای افزایش ضریب نفوذ استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر نظیر انرژی خورشیدی و بادی، اعطا کنند. البته CFC که از گازهای صنعتی است نیز از جمله گازهای گلخانه‌ای محسوب می‌شود. این گاز در گذشته به‌طور وسیع در کندانسورهای یخچال و به‌منظور خنک کردن درون یخچال به‌کار می‌رفت، اما امروزه به دلیل ایجاد اثر گلخانه‌ای، استفاده از آن در بسیاری از کشورها ممنوع شده‌است. در ادامه همین معاهدات، ریو+٢٠ شکل کوتاه شده کنفرانس سازمان‌ملل متحد درباره توسعه پایدار است که از تاریخ ٢٠ تا ٢٢ژوئن سال ١٩٩٢ در ریودوژانیرو برزیل با حضور بیش از ١٣٠نفر از سران کشورها، دولت‌ها و هزاران‌نفر از رهبران بخش تجاری و جامعه مدنی برگزار شد. ٢٠سال پیش، اجلاس مهم ریو ١٩٩٢ با عنوان «اجلاس زمین» درباره محیط‌زیست و توسعه سند ٣٠٠صفحه‌ای مهمی با عنوان «دستور کار ٢١» در راستای دستیابی به توسعه پایدار در قرن ٢١ را به تصویب رساند. از آن هنگام کمیسیون توسعه پایدار به منظور پایش و گزارش‌دهی درباره توافقات«اجلاس زمین» ایجاد شد. پنج سال پس از آن به لحاظ اهمیت موضوع، اجلاس ویژه مجمع عمومی با عنوان«اجلاس زمین + ۵» از تاریخ ٢٣ تا ٢٧ ژوئن ١٩٩٧ در نیویورک به مرور و ارزیابی نحوه اجرای دستور کار٢١ پرداخت.«اجلاس جهانی توسعه پایدار» نیز با همین هدف از ٢۶ آگوست تا ۴سپتامبر ٢٠٠٢ در ژوهانسبورگ برگزار شد و از سویی ریو + ٢٠ دهمین سالگرد اجلاس ژوهانسبورگ نیز است. تشکیل کمیسیون توسعه پایدار ملل‌متحد و تقویت تشکیلات جهانی محیط‌زیست از دیگر دستاوردهای اجلاس سران زمین بود که طی ٢٠سال گذشته فعال بوده‌اند. در این مدت کمیسیون توسعه پایدار ملل‌متحد، ابعاد توسعه‌ای و زیست‌محیطی موضوعات مهمی چون انرژی، بیابانزایی، توسعه روستایی، کشاورزی، آب، اسکان بشری، بهداشت، پسماندهای شیمیایی، آلودگی هوا، تغییر آب‌وهوا و… را مورد بررسی قرار داده و در مواردی به توافقاتی رسیده است. مجمع عمومی سازمان‌ملل در سال ٢٠١٠ با به رسمیت‌شناختن اهمیت و ضرورت چالش‌های مربوط به انرژی، سال ٢٠١٢ را سال بین‌المللی انرژی پایدار برای همه اعلام کرد. مجمع در جریان انجام این اقدام به «تلاش‌های نظام ملل‌متحد برای فعالیت در جهت تضمین دسترسی به انرژی برای همه و محافظت از محیط‌زیست از طریق استفاده قابل دوام از منابع انرژی سنتی، فناوری‌های پاک‌تر و منابع جدیدتر انرژی» اشاره کرد. علاوه براین، مجمع‌عمومی در تصمیم برای سازمان‌دادن به کنفرانس ملل‌متحد در زمینه توسعه پایدار در سال٢٠١٢، تصمیم گرفت یکی از موضوع‌های اصلی کنفرانس،«اقتصاد سبز در چارچوب توسعه پایدار و ریشه‌کنی فقر» باشد که برای آن انرژی پایدار باید عنصری اساسی در نظر گرفته شود. همان‌طور که سیر تاریخی معاهدات مهم بین‌المللی نشان می‌دهد در جای‌جای آن به مفاهیم اقتصاد سبز اشاره شده و درخصوص پایبندی به آن توافقات جهانی صورت گرفته که این چندنمونه اشاره‌شده بر اهمیت جهانی اقتصاد سبز در فرآیند توسعه کشورها و پایبندی به آن اشاره دارد.
نوشتن نظر