کشاورزی ارگانیک و زنان کشاورز
نگاهی به روند توسعه بشری در چند قرن اخیر نشان میدهد توسـعه بهویژه توسعه پایدار بدون درنظرگرفتن نقش زنان ممکن نیست. مطالعات انجامشده در تعداد زیادی از جوامع بیانگر این نکته است که زنـان عامـل مهمـی در رشـد و توسـعه هسـتند. توانایی آنها در پسانداز و سرمایهگذاری در خانواده موضوعی انکارناپذیر اسـت. زنان بهعنوان مدیران تغذیـه خـانواده، بـا گرسـنگی و سـوءتغذیـه مبـارزه میکنند. سهم عظیم و محاسبه نشده آنها در کشاورزی، نقش آنان را در امنیت غذایی جامعه نشان میدهد. از طرف دیگر، امروزه محیطزیست یعنی مجموعه شرایط زیستی موجود بر سیاره زمین و بستر اصلی زندگی و فعالیت انسان، دستخوش تغییرات گستردهای شده که برخی اثرات آن به صورت تخریب و آلودگی در مقیاسهای محلی، ملی منطقهای و جهانی آشکار شده است. بسیاری از مشکلات زیستمحیطی جوامع، آلودگی هوا، سروصدا، آلودگی آب، بحران زباله، ساختوسازهای بیرویه شهرنشینی فزاینده، وجود پسماندهای خطرناک استفاده از سموم، تخریب جنگلها و حتی وقوع برخی بلایای طبیعی عمدتا ناشی از ناآگاهی، کمآگاهی یا مشارکتنکردن گروهها در حرکت اجتماعی و اقتصادی است. زنان یکی از مهمترین گروههای اجتماعی بوده که میتوانند نقش مؤثری در حفاظت محیطزیست داشته باشند. آنان میتوانند این نقش را به وسیله خود و تشویق اعضای خانواده خود ایفا کنند. زمانی زنان میتوانند به ایفای نقش در جامعه بپردازند که حضور و مشارکت آنان در مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در جامعه به رسمیت شناخته شود. به همیندلیل است که در سند نهایی اجلاس ریو+٢٠ با عنوان «آیندهای که ما میخواهیم» بر اهمیت برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان برای توسعه پایدار و آینده مشترک بشریت تأکید و بر لزوم اقداماتی در جهت حقوق، دسترسی و فرصتهای برابر زنان برای مشارکت در امر اقتصاد و در حوزه تصمیمگیری اجتماعی و اقتصادی تصریح شد.
همچنین نقش حیاتی زنان در تحقق توسعه پایدار ازجمله در زمینههای سلامت، آموزش و کاهش خطرات بلایای طبیعی مورد توجه قرار گرفت. یکی از محورهای مهم برای دستیابی به حفاظت از زیستمحیطی در راستای اقتصاد سبز، کشت ارگانیک است. غیر از سلامت تغذیه بشر و حفظ محیطزیست، سلامتی کشاورزان نیز نکته حائز اهمیت برای توسعه کشت ارگانیک است. استفاده از سموم در بخش کشاورزی یکی از خطرات عمده برای کشاورزان، کارگران مزرعه و خانوادههای آنها در کشورهای در حال توسعه به شمار میرود. در سال ١٩٩٠ براساس برآورد انجامشده از سوی سازمان جهانی بهداشت، مشخص شده سالانه ٢٠ هزار مرگ ناخواسته از سوی آفتکشها ایجاد شده است. برآوردهای اخیر احتمال دوبرابرشدن این رقم را نشان میدهد (IFAD، ٢٠٠۵). به دلیل همین خطرات، کشت ارگانیک رشد یافته و زنان نیز در توسعه آن نقش دارند. آمار جهانی نشان میدهد در کشورهایی که فرصتهای برابر برای حضور زنان و مردان مهیا شده، زنان نیز همپای مردان به کشت ارگانیک روی آوردهاند. برای نمونه در اتحادیه اروپا، در سال ٢٠٠٧ حدود ۴٢ درصد نیروی کار بخش کشاورزی که بالغ بر ١١میلیون نفر است را زنان تشکیل دادهاند. حدود ۶٠ درصد نیروی کار زنان در اتحادیه اروپا در سه کشور رومانی (سهم ٢٧ درصد)، لهستان (سهم ٢١ درصد) و ایتالیا (سهم ١١ درصد) تمرکز یافتهاند. آمار نشان میدهد در سال ٢٠٠٧، زنان ٢٧ درصد از مزارع ارگانیک اتحادیه اروپا را به خود اختصاص داده و ١٧ درصد اشغال کشاورزی ارگانیک اتحادیه اروپا را از آنِ خود کردهاند. در این سال، یک درصد از مزارعی که مالکانش زنان بودند، به صورت مزارع ارگانیک مدیریت میشدند. براساس همین اطلاعات، بیشترین مزارعی که مالک آنان زنان بودند و به کشت ارگانیک اختصاص داشتهاند، به استرالیا تعلق دارد که حدود ١٠,۶ درصد مزارع را به خود اختصاص داده است. بعد از آن، کشور دانمارک با هفت درصد و فنلاند با ۶.٩ درصد قرار دارد
برخی سیاستهای اتخاذشده برای حضور بیشتر زنان در اتحادیه اروپا برای کشت ارگانیک بر فراهمسازی فرصتهای برابر برای زنان و مردان در همه زمینهها، توانمندسازی و ارتقای مهارتهای حرفهای زنان، حمایت از شبکه زنان برای تبادل تجربیات و کار و اقدام مناسب، بهبود ارائه خدمات در مناطق روستایی (مراقبت از کودکان؛ حملونقل، بهداشت و درمان، اعتباری، آموزشوپرورش، و …)، افزایش مشارکت بیشتر زنان در بازار کار (با ارائه فرصتهای شغلی و با آزادکردن زمان اختصاصیافته به وظایف مراقبت در خانه)، ایجاد رقابت در بازار کار از طریق ظرفیتسازی بهویژه توجه به کارآفرینی و مهارتهای مدیریتی و اطمینان از دستمزد برابر برای کار برابر استوار است.
نوشتن نظر