قدرت‌نمایی کشاورزان خرده‌پا با سازماندهی
حمایت از کشاورزان خرده‌پا که تولید را مدیریت و به سرانجام می‌رسانند، در راستای امنیت غذایی و حفاظت و صیانت از منابع طبیعی و منابع آب و خاک و محیط‌زیست، در کشورهای مختلف جهان به روش‌های مختلف توسط دولت انجام می‌شود. در این میان یکی از روش‌های حمایتی، سازماندهی و ظرفیت‌سازی و نهاد‌سازی به منظور غلبه بر چالش‌های مربوط به تولید، بازار و فروش کشاورزان خرده‌پاست. در بسیاری از کشورهای جهان به دلیل هزینه بالای معاملاتی و فروش، کشاورزان خرده‌پا را در قالب سازمان‌های تولیدکننده انسجام بخشیده‌اند. سازمان‌های تولیدکننده انواع و اشکال مختلفی از جمله تعاونی‌ها، انجمن‌ها و شرکت‌ها و گروه‌ها دارند. این سازمان‌ها به کشاورزان خرده‌پا در دسترسی به بازار و ارائه خدمات عمومی کمک می‌کنند. یکی از سازمان‌های تولیدکننده شناخته‌شده در آسیا، تعاونی لبنی هند است. آمار نشان می‌دهد این تعاونی در سال ٢٠٠۵ به صورت شبکه‌ای صد‌هزار روستا را تحت پوشش داشته و در حدود ١٢,٣ میلیون‌نفر عضو دارد که در حدود ٢٢ درصد شیر کشور را تأمین می‌کنند (انجمن توسعه لبنیات ملی، ٢٠٠۶). ۶٠درصد از اعضای این تعاونی که در روستاها ساکن هستند و خرده‌مالکان یا افراد بی‌زمین و زنان ٢۵درصد از اعضا را تشکیل می‌دهند. اطلاعات و آمار نشان می‌دهد که چگونه کشاورزان کوچک‌مقیاس با یک سازماندهی مناسب به تشکلی قوی در تولید و فروش تبدیل شده‌اند و دولت‌ها نه در جهت تضعیف بلکه تقویت آنها سیاست‌گذاری کرده و با مشارکت و تعامل و گفت‌وگو با آنان، سیاست‌های مناسب را اتخاذ و اعمال کردند. تجربه کشور هندوستان نشان می‌دهد که تلاش‌های اولیه برای سازماندهی تولید و فروش شیر و لبنیات بلافاصله پس از تصویب قانون تعاونی در سال ١٩١٢ شکل گرفت. این تلاش‌ها توسط دامداران در مناطق مختلف هندوستان برای تشکیل تعاونی لبنی به منظور جمع‌آوری شیر از دامداران و فرآوری آن شکل گرفت. در این میان دولت هند قدم‌هایی برای بهبود و اصلاح نژاد دام و بهره‌وری آنها در قالب طرح‌هایی روستایی در قالب اولین طرح پنج‌ساله (۵۶-١٩۵١) و پس از آن سومین طرح پنج‌ساله (۶۶-١٩۶١) به اجرا گذاشت. از سال ١٩٧٠ تا ١٩٩۶ برنامه «توسعه لبنیات ملی» نقش اساس و کلیدی در توسعه بخش دامی و لبنی هند ایفا کرد. این برنامه از طریق ایجاد تعاونی‌های فرآوری شیر در روستاها و فراهم‌سازی و انتقال فناوری‌های مدرن به تولید در مناطق روستایی شکل گرفت. هدف این برنامه افزایش تولید شیر، تقویت درآمد روستایی و انتقال سود شیر به تولید‌کنندگان از طریق بازاریابی شیر بود که قبلا توسط واسطه‌ها این اتفاق صورت نمی‌گرفت. نتایج تلاش دامداران و مردم و دولت نشان از توسعه تولید شیر و فرآوری آن است به‌طوری‌که طی دوره ١٩۵٠-١٩۵١ تا ٢٠١۴-٢٠١۵، تولید شیر هند از ١٧ میلیون تن به ١۴۶.٣ میلیون تن افزایش یافته و در حدود ٨.۶ برابر شده است. در کنار آن مصرف سرانه شیر هم از ١٣٠ گرم در روز طی دوره ۵١-١٩۵٠ به ٣٢٢ گرم در روز در سال ٢٠١۵-٢٠١۴ رسیده که در مقایسه با میانگین جهانی که ٢٩٣.٧ گرم در روز در سال ٢٠١٣ بیشتر شده است. این نشان‌دهنده آن است که دسترسی به شیر و محصولات لبنی به صورت پایدار برای جمعیت رو به رشد هندوستان مهیا و تغذیه و امنیت غذایی مردم تأمین شده است. به عبارتی تولید و مصرف هم‌زمان با هم رشد یافته‌اند. علاوه بر این اتفاق مهم از نظر سلامتی مردم و افزایش توانایی جسمی و ذهنی مردم، تولید و فروش لبنیات دومین منبع درآمدی میلیون‌هانفر از خانوارهای روستایی در هند بوده و مهم‌ترین بخش در ایجاد فرصت‌های شغلی و درآمدی برای کشاورزان حاشیه‌ای، کارگران بی‌زمین و زنان است. درحال‌حاضر تا مارس ٢٠١۵ در حدود ١۵.۴۶ میلیون کشاورز در ١۶۵هزارو ٨٣۵ روستا در تعاونی‌های لبنی عضو هستند و حدود ٩۶هزار تعاونی لبنی در هند در سطح محلی، ایالتی وجود دارد. کارناتاکا یکی از بزرگ‌ترین فدراسیون‌های تعاونی لبنیات در جنوب هند است. مالکیت آن مربوط به دولت محلی است. کارناتاکا پنج میلیون لیتر شیر در سال تولید دارد که در حدود سه میلیون لیتر مازاد مصرف ایالت است. مازاد شیر به صورت شیرخشک (پودر شیر بدون چربی و پودر شیر) تبدیل می‌شود و آن را یک شرکت خصوصی توسط دولت از طریق یک فرایند مناقصه به فروش می‌رساند. این فدراسیون امکان ذخیره‌سازی با ظرفیت ٨۵ هزار کیلوگرم پودر شیر را دارد. قیمت فروش پودر شیر ١٠ برابر قیمت شیر تازه است. بخشی از تولید پودر شیر توسط دولت برای کودکان مدرسه‌ای به صورت یارانه‌ای مصرف می‌شود و باقی‌مانده به کشورهای دیگر و یا در داخل کشور فروخته می‌شود و منبع اصلی درآمد برای دولت است. در کنار این اقدامات، دولت هندوستان درصدد است تا بخش شیر و لبنیات را تقویت و قوی کند. برای همین منظور «برنامه ملی پرورش گاو و توسعه لبنیات» را تدوین و فاز اول آن را شروع کرده است. در کنار آن «طرح توسعه کارآفرینی لبنی» نیز برنامه‌ریزی شده است.
نوشتن نظر