کشاورزان خرده‌پا جدی گرفته شوند
کشاورزان خرده‌پا که مزارع کوچک‌مقیاس را مدیریت می‌کنند علاوه بر تهیه موادغذایی مردم جهان به حفظ و پایداری محیط‌زیست و منابع (جنگل و مرتع، آب و خاک) و به‌طورکلی اقتصاد سبز نیز کمک شایانی می‌کنند. یکی از این جنبه‌های حضور کشاورزان خرده‌پا در اقتصاد سبز، کشت ارگانیک است.
با اینکه کشاورزان خرده‌پا از نظر داشتن قدرت اقتصادی و سیاسی در مدیریت تولید خود ضعیف هستند اما تجربه جهانی نشان از آن دارد که اتخاذ شیوه‌ها و روش‌های مناسب تولید و مدیریت آن توانسته است، مزارع کوچک را در مسیر توسعه پایدار قرار دهد.
براساس گزارش «کشاورزی ارگانیک در جهان»، سال ٢٠١۶ برآورد شده است که ١٠٩هزارو ٣١٧ تولید‌کننده کوچک ارگانیک در سرتاسر جهان مشغول به فعالیت باشند که ۴۶هزارو ٩۴۵ نفر از آنان دارای گواهی ارگانیک هستند. بیشتر آنان کشاورزان خرده‌پا و تعداد کمی تولیدکنندگان فراوری بوده‌اند
(IFOAM, Organics International). روند کشت ارگانیک در مزارع کوچک در کشورهای جهان رو به رشد بوده است. اطلاعات کشور مکزیک به‌عنوان یک کشور در حال توسعه نشان می‌دهد در سال ١٩٩۶ تعداد کشاورزان ارگانیک این کشور حدود ١٣هزارو ١٧۶ کشاورز بوده که ٩٧,۵ درصد کوچک‌مقیاس و ٢.۵ درصد بزرگ‌مقیاس بوده‌اند. در سال ٢٠٠۵ تعداد کشاورزان ارگانیک به رقم ٨٠هزارو ۶۶۴ کشاورز رسیده که ٩٩.۶ درصد کوچک‌مقیاس و ٠.۴ درصد بزرگ‌مقیاس بوده‌اند.
در سال ٢٠٠٨ کشاورزان ارگانیک به رقم ١٢۵هزارو ٣١ کشاورز رسیده که ٩٩,٩۵ درصد کوچک‌مقیاس و ٠.٠۵ درصد بزرگ‌مقیاس هستند. کشاورزان کوچک‌مقیاس در نمونه مورد بررسی به طور میانگین ٣.٠٢ هکتار زمین داشته‌اند.
اطلاعات نشان می‌دهد تعداد مزارع ارگانیک در کشور مکزیک در دوره مورد بررسی از ١٣هزارو ١٧۶ مزرعه در سال ١٩٩۶ به ٨٠هزارو ۶۶۴ مزرعه در سال ٢٠٠۵ و ١٢۵هزارو ٣١ مزرعه در سال ٢٠٠٨ بالغ شده که طی دوره تقریبا ٩,۵ برابر شده و در حدود ٢١ درصد نرخ رشد سالانه توسعه کشت ارگانیک در این کشور بوده است. در این میان تعداد کشاورز ارگانیک کوچک‌مقیاس از ١٢هزارو ٨۴٧ کشاورز در سال ١٩٩۶ به رقم ١٢۴هزارو ٩۶۵ کشاورز در سال ٢٠٠٨ رسیده که در حدود ٩.٧ برابر شد و نرخ رشد سالانه ٢١ درصدی را داشته است (CIESTAAM, ٢٠٠٨). آمار نشان می‌دهد در کشور مکزیک دولت و بخش غیردولتی طی ١٢ سال تلاش و برنامه‌ریزی توانسته‌اند، کشاورزان کوچک‌مقیاس را با تصمیمات سیاستی مناسب به سمت توسعه کشت ارگانیک هدایت کنند، همان کشاورزانی که از نظر قدرت اقتصادی و سیاسی ضعیف بوده‌اند. در کشور هندوستان اطلاعات نشان می‌دهد در سال ٢٠٠٩ حدود ۵٩٨ هزار کشاورز کوچک و حاشیه‌ای به کشت ارگانیک پرداخته‌اند که در ٩١٩ گروه به فعالیت می‌پردازند. در ایران نیز کشاورزان کوچک‌مقیاس به فعالیت کشاورزی (از قبیل زراعی، باغی و دامی) مشغول هستند که درباره اینکه چه میزان ارگانیک بوده یا نه، اطلاعات دقیقی در دسترس نیست. اطلاعات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در سرشماری کشاورزی سال ١٣٩٣، متوسط اراضی کشاورزی یک بهره‌بردار با زمین در کل کشور ۴.٩ هکتار است. برحسب اراضی زراعی اطلاعات نشان می‌دهد از مجموع دوهزارو ۴٧٠ بهره‌بردار زراعی در حدود ٢۴.٢ درصد دارای زمین کمتر از یک هکتار و ۴٢.٨ درصد دارای زمین زراعی یک تا کمتر از پنج هکتار هستند. این دو گروه در حدود ١۶.۵ درصد اراضی کل زراعی کشور را به خود اختصاص داده‌اند. درخصوص اراضی باغی، اطلاعات نشان می‌دهد از مجموع هزارو ٧٠۴ بهره‌بردار باغی حدود ۴٨.۴ درصد دارای زمین کمتر از یک هکتار و ٣٣.۵ درصد دارای زمین باغی یک تا کمتر از پنج هکتار هستند. این دو گروه در مجموع در حدود ۴۴.٧ درصد اراضی باغی کشور را در اختیار خود دارند. بنابراین کشاورزی ایران نیز با کشاورزان خرده‌پا عجین است. براساس تجربیات جهانی خرده‌مالکی عمومیت داشته و این خصوصیت کشاورزی نمی‌تواند مانعی برای توسعه پایدار بخش کشاورزی باشد. اینکه سایر کشورهای جهان چگونه توانسته‌اند بر این ضعف بخش کشاورزی یعنی خرده‌مالکی فائق آمده و توسعه رو به رشدی همگام با اقتصاد سبز داشته‌اند، سیاست‌گذاران را ملزم می‌کنند قبل از هرگونه تصمیم‌سازی، نگاهی علمی و دقیق به تجارب جهانی و بومی‌سازی آن با شرایط داخل کشور داشته باشند. نادیده‌گرفتن کشاورزان خرده‌پا به هر دلیلی (از قبیل مقیاس کوچک زمین، پایین‌بودن دانش فنی آنان، فقر و درآمد پایین) در برنامه‌های توسعه پایدار کشور به زیان بهره‌برداران کشاورزی، تولید بخش کشاورزی و امنیت غذایی و اقتصادی کشور است.
نوشتن نظر