تأکید اقتصاددانان بر کشاورزی پایدار
عملکرد محصولات کشاورزی که از تقسیم میزان تولید به سطح زیر کشت حاصل میشود، یکی از شاخصهای نشاندهنده بهرهوری تولید است. عملکرد محصولات کشاورزی از چند جنبه در قرن حاضر دارای اهمیت است: ١) تأمین غذای مردم جهان با توجه به افزایش جمعیت نیاز به تولید بیشتر محصولات کشاورزی دارد که با توجه به محدودیت زمین، آب و خاک شاید بهجرئت بتوان گفت تنها راهکار برای تأمین امنیت غذایی افزایش بهرهوری و بازده محصولات کشاورزی است که راهکارهای مختلفی برای دستیابی به این مهم وجود دارد. ٢) تنشهای محیطی مهمترین عامل کاهشدهنده عملکرد محصولات کشاورزی در سطح جهان هستند. کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدودکننده تولیدات کشاورزی در بیشتر نقاط جهان است. کمبود آب و خشکسالی یکی از عوامل تأثیرگذار بر کاهش عملکرد محصولات بهخصوص در سطح زیر کشت دیم است. در قرن حاضر خشکسالی و کمآبی بر عملکرد و بازده تولید محصولات کشاورزی تأثیرگذار است و برای جبران آن لازم است به راهکارهای مختلف افزایش عملکرد در شرایط بحران آبی و خشکسالی توجه کرد. ٣) آنچه همواره مدنظر اقتصاددانان توسعه بوده کشاورزی پایدار است؛ هیچ راهحلی بدون توجه به شاخصهای توسعه پایدار، عقلایی و انسانی نیست. یکی از اصول توسعه کشاورزی پایدار، بر تولید غذای سالم و پاک، استوار است که براساس سه اصل افزایش عملکرد، افزایش بهره اقتصادی و کاهش اثرات سوء زیستمحیطی دنبال میشود. توجه به افزایش عملکرد لازمه توجه به منافع نسل فعلی و نسلهای آتی است. ۴) علاوه بر موارد برشمردهشده اگر به افزایش رفاه و درآمد تولیدکننده محصولات کشاورزی توجه شود، یکی از راهکارهای آن افزایش عملکرد در واحد سطح است که با افزایش آن، طبیعتا افزایش تولید رخ داده و کشاورز درآمد بیشتری از نتیجه و حاصل فعالیت خود به دست میآورد. ازطرفدیگر با افزایش تولید در واحد سطح، قیمت تمامشده محصول کاهش یافته و محصولات با قیمت پایینتر به دست مصرفکننده رسیده و دسترسی به غذا دسترسی مالی و پولی را برای آحاد مردم فراهم کند. اهمیت توجه به عملکرد و افزایش آن را اگر بخواهیم شمارش کنیم بیش از موارد فوق است و به دلیل اهمیت آن است که در برنامههای توسعه جهانی و کشور خودمان ایران، همواره به استراتژی توسعه و افزایش بهرهوری توجه شده است. اگر نگاهی به آمار عملکرد محصولات کشاورزی در بین کشورهای جهان داشته باشیم ملاحظه میشود که تفاوت زیادی میان عملکرد محصولات در کشورهای مختلف و ایران وجود دارد. بهعنوان نمونه برای محصول برنج بیشترین عملکرد براساس آمار فائو در سال ٢٠١۴ برای کشور استرالیا با ١١ تن در هکتار بوده که این رقم برای ایران ۴,۵ تن در هکتار گزارش شده یعنی ایران در حدود ۶٠ درصد عملکرد برنجش کمتر از استرالیاست و در بین ١١٨ کشور گزارش شده رتبه ۴٢ را از نظر عملکرد در جهان داراست. درباره گندم نیز اطلاعات نشان میدهد که بیشترین عملکرد گندم در سال ٢٠١۴ در جهان برای کشور ایرلند با ١٠تن در هکتار گزارش شده که این رقم برای ایران در حدود ١.۶تن در هکتار است که در حدود ٨۵ درصد عملکرد گندم ایران کمتر از کشور ایرلند هست که در بین ١٢۶ کشور گزارش شده رتبه ١٠٣ را از نظر عملکرد دارد. با توجه به تفاوتهای مشهود در عملکرد محصولات کشاورزی ایران با کشورهای جهان، جستوجوی راهکارهای افزایش راندمان تولید محصولات یکی از دغدغههای برنامه توسعه پایدار بخش کشاورزی بوده و هست. دراینمیان کشاورزی حفاظتی برای افزایش راندمان تولید محصول مؤثر است. ژانگ و همکارانش در سال ٢٠١۴ مطالعهای برای چین انجام داده و نشان دادند که کشاورزی حفاظتی بهطور متوسط باعث افزایش عملکرد محصولات کشاورزی در حدود ۴.۶ درصد شده است. افزایش در عملکرد محصول ذرت ٧.۵ درصد، برنج ۴.١ درصد و گندم ٢.٩ درصد مشاهده شده است. مطالعه پریزاگروواس در سال ٢٠١۴ در مکزیک نشان داده که کشاورزی حفاظتی باعث افزایش عملکرد ذرت در دوره ١٩٨٧ تا ٢٠١٢ شده و رقم ٢.٣ تن برای دوره ثبت شده و در حال حاضر به ٣.٣ تن در هکتار رسیده است.
نوشتن نظر