آسیا مقام اول انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل از بقایای گیاهی
یکی دیگر از منابع انتشار گازهای گلخانه‌ای در بخش کشاورزی، گازهای خروجی ناشی از سوزاندن بقایای گیاهی در مزارع است؛ ازجمله روش‌های متداول برای حذف بقایای گیاهی مزارع، سوزاندن باقی‌مانده محصولات پس از برداشت است که این اقدام اثرات مخرب فراوانی برای خاک و محیط‌زیست دارد. مروری بر مطالب محققان در‌این‌خصوص نشان می‌دهد سوزاندن باقی‌مانده محصولات به از‌بین‌رفتن مواد غذایی به‌خصوص عناصر ریز‌مغذی، کاهش حاصلخیزی و افزایش درصد فرسایش خاک منجر می‌شود. یکی دیگر از اثرات مضر سوزاندن بقایای گیاهی به‌هم‌خوردن چرخه زندگی حشرات مفید و از‌بین‌رفتن میکروارگانیسم‌های زنده مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها، انواع کرم‌ها و کنه‌های مفید در خاک است که با کاهش جمعیت آنها از میزان عملکرد محصول نیز تا حد زیادی کاسته می‌شود. از دیگر آثار مخرب می‌توان به انتشار گازهایی نظیر مونواکسید‌کربن، دی‌اکسید‌کربن، اکسید‌نیترو‍ژن و سایر گازهای تولیدی که از فرآیند آتش‌زدن مزارع به‌وجود می‌آیند و جزو گازهای گلخانه‌ای هستند، اشاره کرد. این در‌حالی است که می‌توان با مدیریت بهینه و فرآوری بقایای گیاهی علاوه‌بر حفظ خاک و افزایش بهره‌وری درصد بالایی از کمبود علوفه و سوءتغذیه دام‌ها را مرتفع کرد. بنابراین توجه به موضوع بقایای گیاهی از جهات مختلف و از جمله انتشار گازهای گلخانه‌ای اهمیت دارد. آمار فائو نشان می‌دهد در سال٢٠١١، کل تولید گازهای گلخانه‌ای جهان، حاصل از سوزاندن بقایای گیاهی در مزارع، ١٩٧تن معادل دی‌اکسید‌کربن بوده که حدود چهاردرصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای بخش کشاورزی را به خود اختصاص می‌دهد. در این سال سهم انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل از سوزاندن بقایای گیاهی در مزارع برای کشورهای غیرضمیمهI و غیرمتعهد حدود دوسوم کل است. در طول دوره ٢٠٠١ تا ٢٠١١ انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل از سوزاندن بقایای گیاهی در مزارع ٢٠درصد افزایش داشته و از رقم ١۶۴ به ١٩٧تن معادل دی‌اکسید‌کربن رسیده است. رشد این نوع گازهای گلخانه‌ای در کشورهای غیرمتعهد بیشتر بوده، به‌طوری‌که طی دوره ٢٧درصد رشد داشته و از ٩٩ به ١٢۶تن معادل دی‌اکسید‌کربن بالغ شده است. این در‌حالی است که در سال١٩٩٠، انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل از بقایای گیاهی در مزارع برای کشورهای غیرمتعهد ضمیمهI، حدود ۴٨درصد رشد داشته، در‌حالی‌که در کشورهای متعهد فقط چهاردرصد افزایش نشان می‌دهد. آمار فائو نشان می‌دهد طی دوره ٢٠٠١ تا ٢٠١١ قاره‌آسیا بزرگ‌ترین انتشار‌دهنده گازهای گلخانه‌ای ناشی از سوزاندن بقایای گیاهی در مزارع، با ۴٧درصد سهم بوده و بعد از آن آمریکا با ٢٧درصد سهم، اروپا با ١٧درصد سهم و آفریقا با هفت‌درصد سهم قرار دارند. ملاحظه می‌شود بازهم قاره‌آسیا و کشورهای غیرمتعهد عاملان اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل از بقایای گیاهی هستند. میانگین رشد تولید گازهای گلخانه‌ای حاصل از سوزاندن بقایای گیاهی در مزارع طی مدت مشابه برای آفریقا سه‌درصد، آمریکا ۵/٢درصد و آسیا ٢/٢درصد است. این در‌حالی است که اروپا پایین‌ترین نرخ رشد یعنی ۵/٠درصدی را داراست. از‌سوی‌دیگر اطلاعات نشان می‌دهد طی دوره ٢٠٠١ تا ٢٠١١ تولید گازهای گلخانه‌ای حاصل از سوزاندن بقایای گیاهی در مزارع برحسب زیرمجموعه آن به‌صورتی است که برنج و گندم هرکدام با ٢٧درصد سهم، ذرت ٢١درصد سهم، سویا ١٠درصد سهم، جو شش‌درصد سهم، ذرت خوشه‌ای سه‌درصد سهم و سایر محصولات حدود شش‌درصد سهم را دارا بوده است. سوزاندن بقایای گیاهی حاصل از گندم و برنج عاملان اصلی تولید گازهای گلخانه‌ای هستند. باتوجه به میانگین دهه٢٠٠٠فائو پیش‌بینی می‌کند تولید گازهای گلخانه‌ای حاصل از سوزاندن بقایای گیاهی در مزارع در سال٢٠٣٠ و٢٠۵٠ با ٢۵ و ٣۵درصد افزایش به رقم ٢٣۵تن معادل دی‌اکسید‌کربن در سال٢٠۵٠ برسد. همچنین براساس اطلاعات فائو برای کشور ایران ملاحظه می‌شود در سال٢٠١٢ میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل از سوزاندن بقایای گیاهی در مزارع حدود ١/٧تن معادل دی‌اکسید‌کربن است، که حدود ۴/٢درصد کل انتشار گازهای گلخانه‌ای بخش کشاورزی ایران را به خود اختصاص داده است. طی دوره ٢٠٠١ تا ٢٠١١ نرخ رشد سالانه انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل از سوزاندن بقایای گیاهی در مزارع ایران حدود ٢/٨درصد است که از رقم ١/٣تن در سال٢٠٠١ به رقم ١/٧تن معادل دی‌اکسید‌کربن در سال٢٠١١ رسیده است. همچنین اطلاعات نشان می‌دهد در سال٢٠١١ از مجموع انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل از سوزاندن بقایای گیاهی در مزارع ایران، حدود ۶١درصد سهم گندم، ١۴درصد سهم جو، ١٢درصد سهم برنج، ٨/٣درصد سهم ذرت، ٣/۵درصد سهم سیب‌زمینی، ٠/٨درصد سهم سویا، ٠/٧درصد سهم لوبیای‌خشک و٠/٠۴درصد سهم ارزن است که گندم سهم مهمی دارد.
http://sharghdaily.ir/News/53823
نوشتن نظر